Koloniaal heden en verleden van de Hofstad
Steven van Schuppen, onderzoeker en publicist op het gebied van landschap, geschiedenis, mentaliteit en ruimtelijke ordening, is van zins een interactieve atlas van Den Haag en omstreken in elkaar te zetten (hij publiceerde in 2006 al een Historische atlas van Den Haag bij de SUN) en vormt zijn gedachten hieromtrent op zijn eigen podium. In de nieuwsbrief bij zijn website stevenvanschuppen.nl levert hij een kritische noot bij de recente uitgave Het koloniale en slavernijverleden van Hofstad Den Haag. Van Schuppen wijst op de ‘onderhorigheid’ van het hedendaagse Den Haag én op een hoofdstuk uit de koloniale geschiedenis dat steevast wordt overgeslagen.
door Steven van Schuppen
Eind 2022 verscheen Het koloniale en slavernijverleden van Hofstad Den Haag, onder redactie van Esther Captain, Gert Oostindie en Valika Smeulders.* Een en ander gebeurde in het kader van de verontschuldigingen die inmiddels natiebreed werden aangeboden aan de slachtoffers van slavernij en kolonialisme. Na spijtbetuigingen van onder meer Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en De Nederlandse Bank kon een knieval van het Haagje in dit opzicht natuurlijk niet uitblijven. Het boek van de drie uitgesproken ter zake kundige redacteuren brengt een veelzijdig beeld van de meest uiteenlopende facetten van het onderwerp, maar schreeuwt tezelfdertijd om een waarlijk zelfkritische en genoegzaam brede en diepe balans van het (post?-, neo?-)koloniale heden.
Denk hierbij om te beginnen aan bijvoorbeeld de volgende twee punten.
Het hedendaagse neokolonialisme is al sinds decennia in groeiende mate onderhorig aan de Anglo-Amerikaanse wereld, met name op sociaal-economisch vlak. Na Brexit en de Oekraïne-oorlog is die ondergeschiktheid helemaal onmiskenbaar geworden – toonbeeld van de onderwerping is het vertrek van Shells hoofdkwartier naar London, de ooit zo trotse ‘Koninklijke’ achterlatend als lokaal Haagse dependance. Een jammerlijke onttroning…
De bundel gaat uitgebreid in op het kolonialisme in West- en Oost-Indië , maar vergeet, net als de meeste andere Nederlandse slavernij-herdenkingsbundels overigens, de aandacht te richten op het indirecte, met name economisch gerichte kolonialisme van de Nederlandse Republiek in het Oostzeegebied, met Amsterdam als het New York van de in de 17e eeuw zogeheten ‘Moedernegotie’ – tot diep in de 17e eeuw in economisch opzicht van beduidend groter gewicht dan West- en Oost-Indië samen. In die tijd vond niet alleen grootscheepse plundering van natuur en landschap plaats in het Braziliaanse Atlantische regenwoud, maar ook in het stroomgebied van bijvoorbeeld de Weichsel. In de 19e eeuw rukte de Slavische lijfeigene op als landarbeider, tot diep in de landgoederen van de Pruisische Junker, dit tot wanhoop van Bismarck en daarna van Wilhelm II. Heden ten dage verschijnt hij als schandalig uitgebuite Poolse arbeidsmigrant in de kassen van het Westland, erbarmelijk woonachtig in de achterbuurten van het overigens o zo deftig ogende Den Haag.
*Het koloniale en slavernijverleden van Hofstad Den Haag, Boom, 2022
door Steven van Schuppen
Eind 2022 verscheen Het koloniale en slavernijverleden van Hofstad Den Haag, onder redactie van Esther Captain, Gert Oostindie en Valika Smeulders.* Een en ander gebeurde in het kader van de verontschuldigingen die inmiddels natiebreed werden aangeboden aan de slachtoffers van slavernij en kolonialisme. Na spijtbetuigingen van onder meer Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en De Nederlandse Bank kon een knieval van het Haagje in dit opzicht natuurlijk niet uitblijven. Het boek van de drie uitgesproken ter zake kundige redacteuren brengt een veelzijdig beeld van de meest uiteenlopende facetten van het onderwerp, maar schreeuwt tezelfdertijd om een waarlijk zelfkritische en genoegzaam brede en diepe balans van het (post?-, neo?-)koloniale heden.
Denk hierbij om te beginnen aan bijvoorbeeld de volgende twee punten.
Het hedendaagse neokolonialisme is al sinds decennia in groeiende mate onderhorig aan de Anglo-Amerikaanse wereld, met name op sociaal-economisch vlak. Na Brexit en de Oekraïne-oorlog is die ondergeschiktheid helemaal onmiskenbaar geworden – toonbeeld van de onderwerping is het vertrek van Shells hoofdkwartier naar London, de ooit zo trotse ‘Koninklijke’ achterlatend als lokaal Haagse dependance. Een jammerlijke onttroning…
De bundel gaat uitgebreid in op het kolonialisme in West- en Oost-Indië , maar vergeet, net als de meeste andere Nederlandse slavernij-herdenkingsbundels overigens, de aandacht te richten op het indirecte, met name economisch gerichte kolonialisme van de Nederlandse Republiek in het Oostzeegebied, met Amsterdam als het New York van de in de 17e eeuw zogeheten ‘Moedernegotie’ – tot diep in de 17e eeuw in economisch opzicht van beduidend groter gewicht dan West- en Oost-Indië samen. In die tijd vond niet alleen grootscheepse plundering van natuur en landschap plaats in het Braziliaanse Atlantische regenwoud, maar ook in het stroomgebied van bijvoorbeeld de Weichsel. In de 19e eeuw rukte de Slavische lijfeigene op als landarbeider, tot diep in de landgoederen van de Pruisische Junker, dit tot wanhoop van Bismarck en daarna van Wilhelm II. Heden ten dage verschijnt hij als schandalig uitgebuite Poolse arbeidsmigrant in de kassen van het Westland, erbarmelijk woonachtig in de achterbuurten van het overigens o zo deftig ogende Den Haag.
*Het koloniale en slavernijverleden van Hofstad Den Haag, Boom, 2022